Μόλις λίγες ώρες απομένουν για να σημάνει η έναρξη του Μουντιάλ της Βραζιλίας. Θα είναι οι δρόμοι ασφαλείς; Θα έχουμε και πάλι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και εκρήξεις βίας;
Μετά τις μαζικές διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν πέρυσι κατά το Κύπελλο Συνομοσπονδιών, η εύθραυστη ασφάλεια και τα ξεσπάσματα βίας προδιαθέτουν ότι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τι θα μπορούσε να συμβεί κατά τη διάρκεια της μεγαλύτερης ποδοσφαιρικής εκδήλωσης του κόσμου.
Το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του 2014 θα διεξαχθεί στη Βραζιλία, από τις 12 Ιουνίου μέχρι τις 13 Ιουλίου 2014. Γυρνώντας πίσω στο 2006, άνθρωποι φέροντας με τα χρώματα της Βραζιλίας, το χαρακτηριστικό κιτρινοπράσινο συνδυασμό, κατέκλυζαν τους δρόμους πολλές εβδομάδες πριν από το σφύριγμα του πρώτου παιχνιδιού. Η ίδια θερμή αναμονή είχε παρατηρηθεί και στο τουρνουά του 2010. Αυτήν τη φορά όμως, όλα δείχνουν διαφορετικά, παράξενα. Ένα μήνα πριν, τα βραζιλιάνικα χρώματα ήταν ακόμη απόντα.
Το 2007, όταν η Βραζιλία κατέκτησε το Παγκόσμιο Κύπελλο, ο ενθουσιασμός είχε εξαπλωθεί σε όλην τη χώρα. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, διεθνείς σχολιαστές απέδιδαν την επιτυχία της ως λογική συνέπεια της ραγδαίας αναπτυσσόμενης οικονομίας της Βραζιλίας. Ήταν βέβαιο ότι ένα από τα ωραιότερα τουρνουά στην ιστορία θα μπορούσε να φιλοξενηθεί από το έθνος όπου το ποδόσφαιρο αποτελεί σημαντικό κομμάτι του πολιτιστικού του ιστού.
Δεδομένου όμως των διαδηλώσεων που κυριάρχησαν κατά τον περασμένο χρόνο, όταν ένα εκατομμύριο αγανακτισμένοι Βραζιλιάνοι διαδήλωσαν στους δρόμους για καλύτερη υγειονομική περίθαλψη, για την εκπαίδευση, την ασφάλεια και τις δημόσιες συγκοινωνίες, αυτός ο ενθουσιασμός έχει εξανεμιστεί.
Οι άνθρωποι δεν είναι εναντίων του ποδοσφαίρου, αλλά κατά των τρόπων με τους οποίους, η FIFA, σε συνεργασία με την κεντρική και την τοπική αυτοδιοίκηση, διοργανώνουν το τουρνουά. Πάρα πολλά πράγματα έχουν πάει στραβά: θάνατοι εργατών στα εργοτάξια, εκκαθαρίσεις στις φαβέλες, καθυστερήσεις στην κατασκευή των υποδομών, βιαστικές αναπλάσεις και μια σειρά από εντυπωσιακών νεόδμητων σταδίων, που είναι βέβαιο ότι θα μείνουν εγκατελειμένα.
Tο 2014 οι φορολογούμενοι θα κληθούν να πληρώσουν το λογαριασμό για μια από τις ακριβότερες ποδοσφαιρικές διοργανώσεις που έγιναν ποτέ
Πάρα πολλοί Βραζιλιάνοι αισθάνονται προδομένοι. Το 2007, η κυβέρνηση υποσχέθηκε ότι σχετικά μικρό μέρος πιστώσεων του δημοσίου θα δαπανούνταν για τη χρηματοδότηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Οι περισσότερες επενδύσεις θα προέρχονταν από τον ιδιωτικό τομέα. Όμως, το 2014 οι φορολογούμενοι θα κληθούν να πληρώσουν το λογαριασμό για μια από τις ακριβότερες ποδοσφαιρικές διοργανώσεις που έγιναν ποτέ, ενώ πολύ περισσότερες σημαντικές αναβαθμίσεις των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, όπως είναι τα νοσοκομεία ή η εκπαίδευση, έχουν παραμεληθεί.
Μεταξύ των λόγων για τους οποίους οι δαπάνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου έχουν φτάσει σε τέτοια αστρονομικά ποσά είναι οι υψηλές απαιτήσεις ασφαλείας της μεγάλης αθλητικής διοργάνωσης, σε συνδυασμό μάλιστα με την ήδη περίπλοκη κατάσταση της ασφάλειας στο εσωτερικό, στην μητρόπολη της Βραζιλίας.
Παγκόσμια πρότυπα ασφάλειας
Η ασφάλεια ενός τέτοιου μεγέθους αθλητικού γεγονότος επιβάλλει τη χρήση αυστηρών μοντέλων ασφαλείας, τα οποία έχουν σταδιακά τυποποιηθεί παγκοσμίως μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου το 1972. Ιδιαίτερα μετά την 11η Σεπτεμβρίου και τις επιθέσεις στις ΗΠΑ το 2001, οι δαπάνες για την ασφάλεια μεγάλων αθλητικών εκδηλώσεων εκτινάχθηκαν ακόμη περισσότερο. Οι χώρες φιλοξενίας τέτοιων διοργανώσεων, όπως είναι το Παγκόσμιο Κύπελλο και οι Ολυμπιακοί Αγώνες, πρέπει πλέον να πληρούν σε απόλυτο βαθμό αυτές τις αυστηρές προδιαγραφές.
Ιδιαίτερα μετά την 11η Σεπτεμβρίου και τις επιθέσεις στις ΗΠΑ το 2001, οι δαπάνες για την ασφάλεια μεγάλων αθλητικών εκδηλώσεων εκτινάχθηκαν
Τα τυποποιημένα πρότυπα περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τη χρήση των τελευταίων τεχνολογιών ασφάλειας και παρακολούθησης, που συνήθως διατίθενται από πολυεθνικές εταιρίες ασφαλείας, την εγχώρια ανάπτυξη του στρατού, και τον έλεγχο του δημόσιου χώρου από ιδιωτικές κοινοπραξίες ασφαλείας.
Αυτά τα μοντέλα ασφαλείας αντιλαμβάνονται το έγκλημα και τον έλεγχο αυτού, ως κάτι τεχνικό, στατικό και υπολογίσιμο. Με αυτήν την προσέγγιση, η διαχείριση των κινδύνων και η προσπάθεια ελέγχου των πιθανών κινδύνων, έχουν αναδειχθεί ως βασικές μέριμνες της «συνολικής ασφάλειας» των μεγάλων αθλητικών διοργανώσεων. Έτσι, η έμφαση που δίνεται στην τεχνολογική και στρατιωτικοποιημένη ασφάλεια, δημιουργεί περισσότερο την εντύπωση ετοιμότητας για κάποιο θερμό πολεμικό επεισόδιο και λιγότερο την διασφάλιση μιας αθλητικής εκδήλωσης.
Βραζιλία: πάνω από 50.000 ανθρωποκτονίες σημειώνονται κάθε χρόνο
Τι συμβαίνει όταν το θέμα της ασφαλείας τίθεται σε μια χώρα όπως είναι η Βραζιλία; Η διεθνής τρομοκρατία, μέχρι στιγμής, δεν αποτελεί σημαντικό πρόβλημα στη χώρα. Όμως, δεδομένου της πολιτικής μετάβασης από τη στρατιωτική δικτατορία στα τέλη της δεκαετίας του 1980, το τοπίο της εγχώριας ασφάλειας είναι εξαιρετικά περίπλοκο.
Τα ποσοστά ανθρωποκτονιών αποτελούν δείκτες βίας της Βραζιλίας: κάθε χρόνο πάνω από 50.000 άνθρωποι πέφτουν θύματα δολοφονικών επιθέσεων. Η ένοπλη βία στους βραζιλιάνικους δρόμους συνθέτει μια δύσκολη καθημερινότητα σε πολλές αστικές περιοχές της Βραζιλίας. Ο συμμοριτοπόλεμος για τον έλεγχο περιοχών μεταξύ των εμπόρων ναρκωτικών και της αστυνομίας, ο βίαιος νόμος του δρόμου και οι ένοπλες ληστείες αποτελούν σύνηθες μέρος της βραζιλιάνικης καθημερινότητας.
Οι φυλακές είναι υπερπλήρεις, οι κρατούμενοι ζουν σε απάνθρωπες συνθήκες και το σύστημα δικαιοσύνης δεν μπορεί να διεκπεραιώσει τον όγκο των υποθέσεων που εκκρεμούν. Οι συνήθεις τρόποι αντιμετώπισης της εγκληματικότητας δεν μπορεί να δώσει λύση στο πρόβλημα της καθημερινής βίας.
Το Ρίο στρατιωτικό φρούριο
Η Βραζιλία έχει επενδύσει σχεδόν 2 δισεκατομμύρια ρεάλ (περίπου 660 εκατ. ευρώ) για την ασφάλεια του Παγκόσμιου Κυπέλλου. Στις 12 πόλεις υποδοχής, τα κέντρα ελέγχου και διοίκησης (CICC) συντονίζουν κεντρικά τις ένοπλες δυνάμεις, το στρατό, την ομοσπονδιακή και τοπική αστυνομία, καθώς και άλλες μονάδες έκτακτης ανάγκης που για πρώτη φορά συνεργάζονται όλες μαζί.
Η Βραζιλία έχει επενδύσει περίπου 660 εκατ. ευρώ για την ασφάλεια του Παγκόσμιου Κυπέλλου
Πιθανώς αυτή η συνεργασία να αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Το σχέδιο ασφαλείας για το Παγκόσμιο Κύπελλο του Ρίο παρουσιάστηκε στις 20 Μαΐου σε μια επίδειξη όπου το Ρίο ντε Τζανέιρο μεταμορφώθηκε σε στρατιωτικοποιημένο φρούριο. Χωρίς αμφιβολία η πόλη προσπαθεί με κάθε τρόπο να οργανώσει ασφαλείς αγώνες. Οι οπαδοί που καταφθάνουν μαζικά για να ενισχύσουν τις εθνικές τους ομάδες θα είναι καλά προστατευμένοι, τουλάχιστον εντός της περιμέτρου των σταδίων.
Συνολικά 20.000 προσωπικό θα περιπολεί τους δρόμους του Ρίο ντε Τζανέιρο και διασφαλίζοντας στρατηγικά σημεία: αεροδρόμια, κέντρα παροχής ενέργειας, στάδια και τουριστικά μέρη όπως είναι η Κοπακαμπάνα. Συνολικά, 5.300 στρατιώτες, 8.132 προσωπικό της στρατονομίας, 2.000 ομοσπονδιακοί πράκτορες της αστυνομίας, 464 αστυνομικοί, 1.600 δημοτικοί αστυνομικοί και 1.000 πυροσβέστες, θα είναι σε επιφυλακή για την διασφάλιση της τάξης.
Αυτά τα νέα μέτρα έρχονται να συμπληρώσουν τη αυξημένη αστυνόμευση που εφαρμόστηκε στο Ρίο από το 2008 και μετά. Από τότε οι “Μονάδες ειρήνευσης” της στρατιωτικής αστυνομίας (UPP) πραγματοποιούν επιχειρήσεις σε πολλές φαβέλες, σε μια προσπάθεια να σταματήσει η τοπική διακίνηση ναρκωτικών και οι ανταλλαγές πυροβολισμών μεταξύ ένοπλων ομάδων και της αστυνομίας.
Συνολικά 20.000 προσωπικό θα περιπολεί τους δρόμους του Ρίο ντε Τζανέιρο και διασφαλίζοντας στρατηγικά σημεία: αεροδρόμια, κέντρα παροχής ενέργειας, στάδια και τουριστικά μέρη όπως είναι η Κοπακαμπάνα
Παρά το γεγονός ότι η πολιτειακή κυβέρνηση του Ρίο ντε Τζανέιρο επιμένει ότι οι μονάδες αυτές δεν αποτελούν μέρος του σχεδίου ασφαλείας για το Παγκόσμιο Κύπελλο και τους επακόλουθους Ολυμπιακούς Αγώνες, είναι σαφές ότι, οι αθλητικές εκδηλώσεις έχουν διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στην εν λόγω στρατηγική.
Τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, ο πρώην κυβερνήτης του Ρίο ντε Τζανέιρο, Σέργιο Καμπράλ, μετά από αρκετές θανατηφόρες επιθέσεις εναντίον αξιωματικών, κάλεσε την Πρόεδρο Δίλμα Ρουσέφ να διαθέσει εθνικά στρατεύματα ώστε να ενισχύσουν την αστυνόμευση των πόλεων. Ως αποτέλεσμα, οι στρατιωτικές δυνάμεις κατέλαβαν τη φαβέλα Μαρέ.
Οι πρόσφατες ταραχές
Το τελευταίο διάστημα, δεν ήταν μόνο η έλλειψη των βραζιλιάνικων χρωμάτων που καθιστούν τη Βραζιλία ένα παράξενο μέρος να ζει κανείς. Κυριαρχεί μια λανθάνουσα κατάσταση, που θα μπορούσε σε κάποιο κρίσιμο συμβάν να σπάσει την ευαίσθητη ησυχία. Πριν από ένα μήνα, στην φαβέλα Παβάο-Παβαοτζίνιο, ακριβώς πάνω από την Κοπακαμπάνα, ένας πολύ γνωστός χορευτής βρέθηκε νεκρός με το σώμα του διάτρητο από σφαίρες.
Οι κάτοικοι της φαβέλας υποπτεύονται ότι δολοφονήθηκε από αξιωματικούς της τοπικής UPP. Ακολούθως, στις 22 Απριλίου ένα εξοργισμένο πλήθος αναστάτωσε τις διάσημες γειτονιές Ιπάνεμα και Κόπακαμπανα. Το πλήθος προχώρησε σε εμπρησμούς αυτοκινήτων και τα ξενοδοχεία συνέστησαν στους τουρίστες να παραμείνουν μέσα στους χώρους τους. Για τη FIFA, την Τοπική Οργανωτική Επιτροπή Οργανωτική Επιτροπή (LOC) και την κυβέρνηση, αυτό το συμβάν ήταν σίγουρα η επιβεβαίωση του χειρότερου δυνατού σεναρίου.
Ένα ερώτημα παραμένει: Θα μπορέσει η Βραζιλία με την εφαρμογή των πρότυπων ασφαλείας να αντιμετωπίσει αυτήν τη σύνθετη τοπική κατάσταση; Είναι αρκετό να εγκαινιάζει κανείς κέντρα επιτήρησης υψηλής τεχνολογίας, να αναπτύσσει στρατιωτικές δυνάμεις στους δρόμους και να εισβάλλει στις φαβέλες, ενώ δεν κάνει τίποτα ώστε να προωθήσει σε βάθος μια πολιτιστική και κοινωνική αλλαγή, καλύπτοντας όλες τις παραμέτρους της συγκρουσιακής δυναμικής;
Η Σύνθεση του βραζιλιάνικου εγκλήματος
Το έγκλημα στη Βραζιλία θεωρείται ότι συντίθεται από τρία βασικά στοιχεία που σχετίζονται με τον πολιτισμό, το κράτος και την οικονομία. Μια «κουλτούρα εγκληματικότητας» έχει θεμελιωθεί από την μακραίωνη βίαιη παράδοση της Βραζιλίας, την λαϊκή κουλτούρα και την πολιτική. Πάρα πολύ συχνά, οι πολιτικοί έχουν χρησιμοποιήσει κατά το παρελθόν την παράμετρο του φόβου, υιοθετώντας μια βίαιη επιχειρηματολογία για την αντιμετώπιση του εγκλήματος, προκειμένου να κερδίσουν την υποστήριξη των ψηφοφόρων.
Τέτοιες προσεγγίσεις δίνουν το έναυσμα στον απλό πολίτη να χρησιμοποιήσει ο ίδιος τη βία για την ασφάλεια του. Με τη σειρά του, ο κρατικός μηχανισμός έχει θεσμοθετήσει τη χρήση βίαιων πρακτικών, ειδικά από την αστυνομία, κατάσταση που θεωρείται κατάλοιπο του παλαιότερου δικτατορικού καθεστώτος.
Κατά συνέπεια, η Βραζιλία έχει παγκοσμίως ένα από τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας πολιτών από αστυνομικούς. Αυτά τα ποσοστά, έρχονται σε αντίφαση με τις συνθήκες εργασίας των αστυνομικών, την ελλειπή εκπαίδευση και τις χαμηλές απολαβές τους, γεγονός που δεν δικαιολογεί τις πράξεις τους, αλλά ρίχνουν φως στη φύση των αστικών συγκρούσεων της Βραζιλίας.
Μια τρίτη παράμετρος που συνθέτει τη βία είναι η «οικονομία του εγκλήματος», που περιγράφει τη διαφθορά που διακρίνει τη βραζιλιάνικη κοινωνία. Η ασφάλεια, η δικαιοσύνη και η ελευθερία χρησιμοποιούνται ως αξίες διαπραγματεύσιμες, καθώς χορηγούνται απλόχερα σε εκείνους που μπορούν να πληρώσουν, ενώ τις στερούνται όσοι δεν μπορούν.
Το έγκλημα στη Βραζιλία θεωρείται ότι συντίθεται από τρία βασικά στοιχεία που σχετίζονται με τον πολιτισμό, το κράτος και την οικονομία
Οι διαδηλώσεις στους δρόμους της Βραζιλίας επομένως, πάντα θα στοιχειοθετούνται από την κουλτούρα, την πολιτική και την οικονομία που συνθέτει το βραζιλιάνικο έγκλημα. Οι αστυνομικές δυνάμεις δεν αντιμετωπίζουν πάντοτε με δημοκρατικό τρόπο τις μαζικές διαδηλώσεις και ένα μέρος των διαδηλωτών, που οργανώνονται στα λεγόμενα «μαύρα μπλοκ», δεν βλέπουν άλλη διέξοδο από τη χρήση βίας.
Τι σημαίνει αυτό για το Μουντιάλ; Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων εβδομάδων που η μπάλα θα διεκδικείται στα γήπεδα, αναμένεται αυξημένη ασφάλεια, τόσο μέσα και γύρω από τα στάδια, όσο και στα κοντινά τουριστικά σημεία.
Γλυκιά η γεύση της διαμαρτυρίας
Θα ολοκληρωθεί ειρηνικά το Μουντιάλ; Είναι πολλοί που δεν θα στοιχημάτιζαν. Η γλυκιά γεύση των δημοκρατικών διαδηλώσεων του περασμένου έτους, παραμένει στο στόμα του λαού. Αν και οι τελευταίες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας ήταν πολύ πιο περιορισμένες από τις πρώτες, οι ακτιβιστές είναι πεπεισμένοι ότι οι ημέρες του Μουντιάλ θα φέρουν περισσότερους πολίτες έξω στους δρόμους, μεταφέροντας τη βραζιλιάνικη κοινή δυσαρέσκεια στην παγκόσμια κοινή γνώμη.
Η κυβέρνηση της Βραζιλίας βρίσκεται σε δύσκολη θέση: από τη μία πλευρά, είναι υποχρεωμένοι να παρέχουν ένα ασφαλές και λαμπερό Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφάιρου. Από την άλλη πλευρά, δεν θα ήθελαν να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι καταστέλλουν την ελευθερία έκφρασης των πολιτών τους που διεκδικούν τα δικαιώματα τους στους δρόμους, ενώ όλος ο κόσμος έχει στρέψει το βλέμμα του στη Βραζιλία. Αυτό είναι ένα δύσκολο δίλημμα, το οποίο έρχεται η κυβέρνηση να διαχειριστεί ακριβώς την χρονιά που θα πραγματοποιηθούν οι επερχόμενες εκλογές για την Προεδρία της Βραζιλίας.
Τα κιτρινοπράσινα βραζιλιάνικα χρώματα μπορεί τελικά να εμφανιστούν στους δρόμους και υπάρχουν ακόμη ελπίδες ότι το Μουντιάλ θα ολοκληρωθεί τελικά χωρίς να σημειωθούν σημαντικά επεισόδια. Αλλά στους δρόμους του Ρίο, κάποιοι μάλλον πιστεύουν το αντίθετο.
Playthegame.org
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου